Nood aan diversiteit vooraan in de klas

Hoewel vooral het coronavirus de start van het nieuwe schooljaar beheerst, is het lerarentekort geen mindere zorg geworden voor de scholen. Tegelijk kleurt het lerarenkorps nog steeds weinig divers. De Commissie Diversiteit van de SERV wil beide problemen samen aanpakken en zo ook de kwaliteit van het onderwijs versterken.

Diversiteit in de lerarenkamer is nog steeds ver zoek. Dat geldt voor alle onderwijsniveaus van de kleuterklas tot het hoger onderwijs. Het lerarenberoep moet dringend aantrekkelijker gemaakt worden voor personen met een migratieachtergrond of arbeidshandicap maar ook voor mannelijke leraren. Het aangekondigde lerarenpact biedt een uitgelezen kans om hieraan iets te doen vindt de Commissie Diversiteit van de SERV. Meer inzetten op een divers lerarenkorps kan zowel een oplossing bieden voor het aanhoudende lerarentekort als voor een meer positieve houding van leerlingen, leraren en directies tegenover diversiteit.

Danny Van Assche, voorzitter: “De groeiende diversiteit op de schoolbanken weerspiegelt zich niet vooraan in de klas en dat is een gemiste kans. De Vlaamse sociale partners en de kansengroepen vragen de Vlaamse Regering om effectief werk te maken van diversiteit en de hefbomen te gebruiken die Vlaanderen heeft om de lerarenkamer diverser te kleuren.“

Beperkte diversiteit van lerarenberoep in cijfers

Hoewel niemand erover twijfelt dat het lerarenkorps in Vlaanderen weinig divers is, is het zoeken naar officiële cijfers over migratieachtergrond, beperking en in mindere mate gender van het onderwijspersoneel en de studenten in de lerarenopleiding.

Migratieachtergrond: een representatieve steekproef in de eerste graad van het secundair onderwijs geeft aan dat 5 % van de leraren een buitenlandse herkomst heeft (vooral uit buurlanden) . Gegevens van de Kruispuntbank tonen dat in het Vlaamse onderwijs 4,5 % personen met een andere EU-herkomst werken en 3,2 % met een niet-EU-herkomst.

Beperking: voor personen met een arbeidshandicap zijn er nog minder cijfers beschikbaar. In het schooljaar 2018-2019 had 0,7 % van de studenten in de lerarenopleiding een handicap (met tegemoetkoming van het VAPH).

Gender: in het basisonderwijs is 1 op de 10 leraren een man, in het secundair onderwijs is 4 op de 10 leraren een man. In het hoger onderwijs is het beeld evenwichtiger.
In de lerarenopleiding zien we een forse oververtegenwoordiging van vrouwen voor de bachelor kleuteronderwijs (96,1 %) en basisonderwijs (82,5 %). In de bachelor secundair onderwijs is het aandeel mannelijke en vrouwelijke studenten gelijk.

Dit gebrek aan systematische monitoring en publiek beschikbare data over diversiteit bemoeilijkt het voeren van een gericht diversiteitsbeleid. Vlaanderen moet op dat vlak dringend beter doen vindt de Commissie Diversiteit en snel werk maken van een consequente en doordachte monitoring en onderzoek. De commissie vraagt een jaarlijkse publieke rapportering over diversiteit in de lerarenopleiding en het lerarenberoep.

Meer diversiteit in lerarenopleiding brengen

Meer diversiteit in de lerarenopleiding leidt tot een meer divers lerarenkorps. Maar lerarenopleidingen hebben het moeilijker dan andere opleidingen om studenten met een migratie-achtergrond aan te trekken. Via specifieke wervingskanalen en gerichte communicatie kunnen jongeren uit kansengroepen actief worden gerekruteerd. Positieve en geloofwaardige rolmodellen kunnen jongeren uit de kansengroepen overtuigen om een lerarenopleiding aan te vangen.

Door stageplaatsen voor studenten uit kansengroepen te reserveren kunnen scholen hun steentje bijdragen. Zo creëren ze meteen een interessant kanaal om diversiteit op de werkvloer te introduceren en stappen te zetten naar een meer divers personeelsbeleid.

Diverse instroom verhogen door scholen te ondersteunen

Om de diversiteit in de lerarenkamer te verhogen kunnen scholen voor het invullen van vacatures gericht en actief personen uit kansengroepen werven. Dat betekent dat directies tijdens de selectie zoveel mogelijk vooroordelen en ongelijke kansen proberen vermijden door in te zetten op een inclusief personeelsbeleid.

De onderwijskoepels en -netten hebben een belangrijke ondersteunende rol bij de uitbouw van een diversiteitsbeleid in elke school. De commissie raadt scholen ook aan om in te zetten op een degelijke aanvangsbegeleiding van startende leraren met aandacht voor de specifieke noden voor leraren uit kansengroepen.

Versterkt inzetten op de zij-instroom kan volgens de Commissie Diversiteit bijdragen aan een meer diverse lerarenpopulatie. Gerichte wervingscampagnes naar sectoren en functies die nauw aansluiten bij het onderwijs zoals voorschoolse opvang of jeugdwerk kunnen hier soelaas bieden. Daarnaast vraagt de commissie dat VDAB personen uit de kansengroepen actiever toeleidt naar de lerarenopleiding voor werkzoekenden.

Meer kwaliteitsvol onderwijs realiseren

Meer diversiteit bij leraren gaat voor de Vlaamse sociale partners en de kansengroepen ook over meer kwaliteitsvol onderwijs realiseren. Meer diversiteit bij het onderwijzend personeel in combinatie met een gedegen diversiteitsbeleid draagt bij tot een schoolcultuur die meer voeling heeft voor de leefwereld van álle leerlingen. Leren omgaan met diversiteit in de klas én in de lerarenkamer is een basiscompetentie die best al tijdens de lerarenopleiding wordt ontwikkeld in een praktijkgerichte context. Huidige leraren kunnen daarin worden versterkt door in te zetten op professionaliseringstrajecten voor het hele schoolteam met diversiteit als essentieel onderdeel. Een diverse werkvloer slaat bovendien veel sneller de brug naar de diverse groep van ouders.

Contact