De helft van de Vlamingen vindt ondernemerschap een goede carrièrekeuze. Geen slecht resultaat maar onze Nederlandse buren doen bv. veel beter met 82%. De angst om te falen is voor Vlamingen een sterke belemmering om een eigen zaak te starten. De Europese Commissie spoort ons land daarom aan de ondernemingscultuur te versterken en het stigma op falen te verminderen. Aansluitend pleit de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) voor een Vlaams actieplan dat inclusief ondernemerschap promoot. Iedereen - man of vrouw, jong of oud, met of zonder beperking en ongeacht de afkomst - die goesting heeft om te ondernemen, moet een eigen zaak kunnen starten. Door meer in te zetten op de juiste ondernemerscompetenties, het vertrouwd maken met digitalisering en e-commerce en de begeleiding van ondernemingen in moeilijkheden, moeten meer Vlamingen bewust kunnen kiezen voor het ondernemerschap.
Danny Van Assche, voorzitter SERV: “Ondernemers zijn belangrijk voor de sociaal-economische ontwikkeling van Vlaanderen. De coronacrisis krijgt het ondernemerschap niet klein, wel integendeel. Ondernemers hebben de voorbije maanden net getoond dat ze ook in penibele omstandigheden creatief en veerkrachtig kunnen zijn en versneld de stap zetten naar nieuwe verdienmodellen. We moeten deze crisis dus net benutten om inclusief ondernemerschap een boost te geven en de goesting om ondernemer te worden aan te wakkeren.”
Coronacrisis krijgt ondernemerschap niet klein
De uitbraak van het coronavirus stelt heel wat Vlaamse ondernemers en bedrijven voor grote uitdagingen. Tegelijk zien we veel ondernemers in deze moeilijke tijden innovatieve en creatieve oplossingen bedenken. Dat kan inspireren en vertrouwen geven om zelf de stap te zetten en een eigen zaak te starten. De coronacrisis houdt de ondernemersmicrobe nauwelijks tegen: van januari tot september 2020 waren er ca. 47.000 ondernemers in Vlaanderen die de sprong waagden om een eigen zaak te starten (cijfers Graydon). Dat is slechts 2% minder dan in 2019.
Ondernemers moeten kunnen vallen en weer opstaan
Toch houdt de angst om te falen nog te veel mensen van hun ondernemersdroom af. Dat is jammer want het is bv. een misvatting dat ondernemers een faillissement volledig aan zichzelf te danken hebben en dat externe factoren geen rol spelen. Ook het aantal frauduleuze faillissementen wordt systematisch overschat. Daarom is het cruciaal dat de Vlaamse Regering blijft inzetten op faillissementspreventie en ondernemingen in moeilijkheden de juiste begeleiding biedt.
Digitaal ondernemen is een must
In Vlaanderen hebben heel wat kmo’s en detailhandelaars het moeilijk om digitaal aan te sluiten en met de snelle veranderingen om te gaan. Nochtans versnelt de coronacrisis de digitaliseringstrend en dreigt de kloof tussen digitale voorlopers en achterblijvers alleen maar groter te worden. Digitalisering biedt ondernemers de broodnodige kansen om nieuwe klanten aan te trekken, de productiviteit te verhogen en internationaal de concurrentie aan te gaan. Daarom moet elke startersopleiding aandacht hebben voor digitale vaardigheden en cyberveiligheid. Gezien de snelle evoluties moet digitalisering ook later tijdens de ondernemersloopbaan op de radar blijven via levenslang leren.
Onderwijs is wegbereider voor ondernemerschap
Willen we meer Vlamingen warm maken om te ondernemen dan kan het onderwijs daar sterk toe bijdragen. Jongeren die afstuderen, hebben nu dikwijls onvoldoende geleerd hoe te ondernemen en hoe met risico’s om te gaan. Een gemiste kans vinden de Vlaamse sociale partners: het onderwijs zou jongeren binnen álle onderwijsniveaus en studierichtingen een ondernemerscultuur moeten bijbrengen. De vernieuwde eindtermen voor de tweede en derde graad secundair onderwijs bieden daartoe de uitgelezen kans. Er moet ook meer aandacht gaan naar de training van leraren en docenten die ondernemerschapscompetenties overbrengen.
Drempels wegwerken voor inclusief ondernemerschap
Ook andere doelgroepen verdienen extra aandacht omdat ze te veel hindernissen ervaren op hun weg naar ondernemen. De SERV wil naar een meer inclusief ondernemerschap in Vlaanderen.
- Slechts één op de drie zelfstandigen in ons land is een vrouw. Vrouwen zien minder mogelijkheden dan mannen om een onderneming te starten (36% t.o.v. 45%), hebben meer angst om te falen (58% t.o.v. 43%) en schatten hun competenties minder hoog in (39% t.o.v. 62%). Er is dus zeker nood aan een vrouwvriendelijke ondernemerscultuur en ondersteuning via netwerken, zichtbare rolmodellen en betere combinatiemogelijkheden tussen gezin en ondernemen voor mannen en vrouwen.
- Hoewel de overheid dit niet systematisch monitort, lijkt het aantal ondernemers met een migratieachtergrond de laatste jaren toe te nemen. Het valt daarbij op dat deze groep zich niet langer alleen op horeca, bouw en transport richt maar ook steeds meer activiteiten ontplooit binnen de vrije beroepen en de dienstensector. Toch ondervinden ondernemers met een migratieachtergrond nog te veel praktische problemen wanneer ze zich als ondernemer willen vestigen bv. bij de erkenning van buitenlandse diploma’s en competenties en bij de toegang tot financiering via waarborgregelingen en kredietverstrekkingen.
- Ook voor personen met een arbeidshandicap is ondernemen nog te moeilijk. Zo ontbreekt het hen vaak aan goede informatie en begeleiding bij het opstarten van een zaak, ervaren ze moeilijkheden bij het afsluiten van een verzekering of verhindert de vrees een uitkering te verliezen hun ondernemersdroom.
Ondernemerschap promoten bij werkzoekenden
Werk zoeken hoeft niet uitsluitend te leiden naar een job als loontrekkende. Ook het ondernemerschap is een valabele optie die nog veel te weinig belicht wordt volgens de SERV. De keuze voor het ondernemerschap zou standaard aan bod moeten komen bij bemiddeling en begeleiding van werkzoekenden. Interessant is ook te weten dat het volgen van een ondernemersopleiding vrijstelling van beschikbaarheid oplevert en dat er ook mogelijkheden zijn voor een transitiepremie.